Saratani ya Mapafu: Chanzo, Dalili, na Mbinu za Tiba
Saratani ya Mapafu ni ugonjwa ambao huhusisha ukuaji wa seli usiowakawaida(abnormal/uncontrolled cell growth) kwenye eneo la Mapafu.
Saratani ya mapafu ni mojawapo ya magonjwa yanayosumbua jamii duniani kote, na inaweza kusababisha madhara makubwa kwa afya ya binadamu,
Kuelewa chanzo, dalili, na njia za kutibu saratani hii ni muhimu sana katika mapambano dhidi ya ugonjwa huu ambao huweza kusababisha Kifo.
Chanzo cha Saratani ya Mapafu
Uvutaji wa sigara ni sababu kuu inayohusishwa na saratani ya mapafu,
Kemikali zinazopatikana kwenye moshi wa sigara, kama vile nikotini na tar, zinaweza kusababisha mabadiliko katika seli za mapafu na kusababisha ukuaji usio wa kawaida wa seli, ambao hatimaye unaweza kuwa saratani.
Hata hivyo, ni muhimu kuelewa kuwa wale wasiovuta sigara pia wanaweza kuwa katika hatari ya kupata saratani ya mapafu kutokana na kuwa kwenye mazingira yenye moshi wa sigara.
Vitu hivi huweza kuongeza hatari ya Mtu kupata Saratani ya Mapafu;
– Uvutaji wa Sigara, kama nilivyoelezea hapo juu
– Wasiovuta sigara pia wanaweza kuwa katika hatari ya kupata saratani ya mapafu kutokana na kuwa kwenye mazingira yenye moshi wa sigara.
– Kupata huduma ya Mionzi hapo kabla(Previous radiation therapy),
Ikiwa umepitia matibabu ya mionzi kwenye kifua kwa aina nyingine ya saratani, unaweza kuwa na hatari kubwa ya kupata saratani ya mapafu.
– kuwepo kwenye Mazingira yenye gesi aina ya radon gas,
Radoni huzalishwa na mgawanyiko wa asili wa uranium katika udongo, miamba na maji ambayo hatimaye huwa sehemu ya hewa unayopumua. Viwango visivyo salama vya radoni vinaweza kujilimbikiza katika jengo lolote, pamoja na nyumba,
Hali hii huongeza hatari ya wewe kupata Saratani ya Mapafu.
– Kuwepo kwenye mazingira yenye asbestos pamoja na carcinogens nyingine, mfano; arsenic, chromium pamoja na nickel —inaweza kuongeza hatari ya kupata saratani ya mapafu, hasa ikiwa wewe ni mvutaji sigara.
– Kuwa na Historia ya Saratani ya Mapafu kwenye familia yako(Family history of lung cancer),
Watu walio na mzazi, ndugu au mtoto aliye na saratani ya mapafu wana hatari kubwa ya kupata ugonjwa huu.
Dalili za Saratani ya Mapafu
Saratani ya mapafu kwa kawaida haisababishi dalili katika hatua zake za awali. Ishara na dalili za saratani ya mapafu kawaida hutokea wakati ugonjwa unapoendelea,
Dalili za saratani ya mapafu zinaweza kutofautiana, lakini baadhi ya dalili kuu ni pamoja na;
- kukohoa kwa muda mrefu,
- Kupata maumivu ya kifua,
- kutoa damu kwenye Makohozi,
- Kupata shida ya kupumua au kubana pumzi,
- kupoteza uzito kwa ghafla
- Na wengine hupata maumivu ya kichwa pamoja na Mifupa.
Ni muhimu kufahamu dalili hizi na kushauriana na wataalamu wa afya ikiwa zinaonekana.
Uchunguzi na Utambuzi:
Utambuzi wa saratani ya mapafu mara nyingi hufanywa kupitia uchunguzi wa picha kama vile;
- X-ray,
- CT-Scan
- au uchunguzi wa MRI.
Mara tu saratani inapogundulika, hatua zaidi za uchunguzi zinaweza kufanyika kujua hatua na kubaini njia bora za matibabu.
Matibabu ya Saratani ya Mapafu
Mbinu za Tiba juu ya Saratani ya Mapafu:
Matibabu ya saratani ya mapafu hutegemea hatua ya ugonjwa wakati wa utambuzi,
Kwa hatua za awali, upasuaji wa kuondoa tumor unaweza kuwa chaguo. Hatua za juu zaidi zinaweza kuhitaji matibabu ya mionzi au kemotherapy. Mbinu hizi zinaweza kutumika pekee au kwa pamoja kulingana na hali ya mgonjwa.
Mapambano Dhidi ya Saratani ya Mapafu:
Kuzuia saratani ya mapafu kunahusisha kuepuka uvutaji wa sigara na kujiepusha na mazingira yenye moshi wa sigara,
Watu wanapaswa kuchukua hatua za kufanya uchunguzi wa mara kwa mara, haswa wale walio katika vikundi vya hatari.
Kubadilisha tabia za maisha, kama vile kufuata lishe bora na kudumisha afya njema, pia ni muhimu katika mapambano dhidi ya saratani hii inayoweza kuzuilika.
Hitimisho:
Saratani ya mapafu ni tishio kubwa kwa afya ya umma, na kuelewa chanzo chake, dalili, na njia za kutibu ni muhimu. Elimu na ufahamu juu ya athari za uvutaji sigara na mazingira yenye moshi wa sigara ni hatua muhimu kuelekea jamii yenye afya.
Kupitia jitihada za pamoja za kuzuia, kutambua mapema, na kutibu, inawezekana kupunguza CASES za saratani ya mapafu na kuhakikisha afya bora kwa wote.
KWA USHAURI ZAIDI,ELIMU AU TIBA TUWASILIANE KWA NAMBA +255758286584.
