UGONJWA WA UTAPIAMLO(MALNUTRITION)
➡️ Ombeni Mkumbwa
Maelezo ya jumla
Utapiamlo ni neno ambalo kitaalam ni Malnutrition ikiwa na maana ya hali ya kiafya inayosababishwa na lishe isiyofaa au ya kutosha. Mara nyingi tukija kwenye historia ya tatizo hili, ni kwamba utapiamlo unatokana na utumiaji duni, unyonyaji duni, au upotezaji mwingi wa virutubisho, lakini neno hilo linaweza pia kujumuisha lishe duni, inayotokana na kula kupita kiasi au ulaji mwingi wa virutubisho. Mtu binafsi atapata utapiamlo ikiwa kiwango kinachofaa, au ubora wa virutubisho vinavyojumuisha lishe bora havitumiwi kwa muda mrefu. Muda mrefu wa uwepo wa tatizo la utapiamlo(Malnutrition) unaweza kusababisha njaa, magonjwa, na maambukizo pia.
Utapiamlo ni ukosefu wa virutubisho vya kutosha kudumisha utendaji mzuri wa mwili na kawaida huhusishwa na umasikini uliokithiri katika nchi zinazoendelea kiuchumi. Ni sababu ya kawaida ya kupunguzwa kwa ujasusi katika sehemu za ulimwengu zilizoathiriwa na njaa. Utapiamlo kama matokeo ya ulaji usiofaa, kula kupita kiasi au kutokuwepo kwa “lishe bora” mara nyingi huzingatiwa katika nchi zilizoendelea kiuchumi (kama vile inavyoonyeshwa na viwango vya unene kupita kiasi).
☑️ Kwa kawaida, watu wenye utapiamlo hawana kalori ya kutosha katika lishe yao, au wanakula lishe ambayo haina protini, vitamini, au madini. Shida za kiafya zinazotokana na utapiamlo hujulikana kama magonjwa ya upungufu. Kiseyeye ni aina inayojulikana na isiyo ya kawaida ya utapiamlo, ambayo mwathirika hana vitamini C.
Aina zinzohusishwa na Utapiamlo
➖ Aina za kawaida za utapiamlo ni pamoja na utapiamlo wa protini-nishati (PEM) na utapiamlo wa virutubishi. PEM inahusu upatikanaji wa kutosha au ngozi ya nishati na protini mwilini.
➖ Utapiamlo wa virutubisho unahusu ukosefu wa kutosha wa virutubisho muhimu kama vile vitamini na kufuatilia vitu ambavyo vinahitajika na mwili kwa idadi ndogo. Upungufu wa virutubisho husababisha magonjwa anuwai na huharibu utendaji wa kawaida wa mwili. Upungufu wa virutubisho kama vile Vitamini A hupunguza uwezo wa mwili kupinga na kudhibiti magonjwa. Upungufu wa madini ya chuma, iodini na vitamini A imeenea sana na inawakilisha changamoto kubwa ya afya ya umma.
?Athari zinazotokana na Tatizo hili la Utapiamlo-Malnutrition
Athari zinazotikana na shida ya ukuaji uliodumaa au utapiamlo ni pamoja na,
- Uwezo wa Akili kupungua ikiwemo akili iliyopunguzwa uwezo anuwai wa utambuzi
- kupungua kwa hali ya ujamaa na urafiki hasa kwa watu wenye tatizo hili
- kupunguzwa kwa uongozi na uthubutu kutokwa kwa mhusika
- kupunguzwa uwezo wa kufanya kazi au shughuli pamoja na mwili kuwa dhoofu au kukosa nguvu
- kupunguza ukuaji wa misuli na nguvu, na afya duni kwa jumla inahusishwa moja kwa moja na upungufu wa virutubisho.
- Pia, athari nyingine ya utapiamlo huweza kuonekana kwenye ngozi ya Mtu mwenye tatizo hili.
? Kumbuka; Njaa ni majibu ya kisaikolojia ya kawaida yanayoletwa na hali ya kisaikolojia ya kuhitaji chakula. Njaa pia inaweza kuathiri hali ya akili ya mtu, na mara nyingi hutumiwa kama jina la utapiamlo wa jumla.
? Sababu zinazochangia kutokea kwa Tatizo hili la Utapiamlo-Malnutrition
(1) Njaa
(2) Umaskini
(3) Ugonjwa wa mmeng’enyo
(4) Tatizo la Ufionzwaji wa chakula- Malabsorption
(5) Huzuni
(6) Anorexia neva
(7) Bulimia nervosa
(8) Kisukari kisichotibiwa
(9) Kufunga
(10) Coma
(11) Ulevi na madawa mengine ya kulevya
(12) Matumizi zaidi ya mafuta na sukari
(13) Usindikaji wa chakula viwandani
KWA USHAURI ZAIDI/ELIMU/TIBA TUWASILIANE KWA NAMBA +255758286584
